Digital Wallet 101
- Dijital Cüzdan nedir?
Dijital cüzdan, sahip olunan kredi kartı, banka kartı ya da ön ödemeli kartların kaydedildiği ve online, mağaza içi ödemelerde kart bilgilerinin girilmesine gerek kalmadan kullanıcıya hızlı, kolay ve güvenilir ödeme hizmeti sunan bir yazılım sistemidir. Online sitelerde dijital cüzdan hizmetlerinden faydalanabilen kullanıcılar bunun yanı sıra mobil cihazlarda NFC özelliği sayesinde de fiziksel karta ihtiyaç duymadan ödemelerini dijital cüzdan ile gerçekleştirebiliyorlar.
Kullanıcılar için fiziksel kart taşıma ihtiyacını ortadan kaldırırken bankaların/kuruluşların da daha fazla müşteri verisine ulaşmasını sağlıyor. Müşterilerinin harcama ve tüketim alışkanlıklarına ulaşabilen bankalar böylelikle kullanıcı odaklı ürün ve hizmet sunabiliyorlar. Kullanıcılar aynı zamanda bütçe ve harcamalarını da kolaylıkla sistem üzerinden kontrol edebiliyorlar. Böylelikle hem bankaların müşteriye ulaşılabilirliği artıyor hem de kullanıcılar kolay bir finansal yönetim deneyimi yaşamış oluyor.
Dijital cüzdanlara banka kartları dışında uyumlu dijital kartları da yüklemek mümkün. Banka kartlarına ek olarak ehliyet, kimlik, konser/uçak biletleri, hediye kartları, otel rezervasyonları ve kuponlar gibi ürünleri de sistemleri içerisine dahil edebiliyorlar. Bu çeşitlilik de ödeme, doğrulama ve saklama gibi birçok adımda kullanıcıya kolaylık sağlıyor. Örneğin yaş kontrolü yapılması gereken ödeme durumlarında dijital cüzdanlar ile hızlı bir şekilde yaş doğrulaması yapılabiliyor; kupon, bilet gibi birçok farklı çeşit tek bir yerde depolanabiliyor.
2. Dijital Cüzdan türleri nelerdir?
Dijital cüzdanları kapalı, yarı-açık ve açık olarak üç farklı şekilde sınıflandırabiliriz.
2.1. Kapalı Cüzdanlar
Kuruluşların müşterilere sadece kendi hizmet ve ürünlerine ulaşabilmesi için sağlamış olduğu cüzdan çeşididir. Bu cüzdan çeşidinde nakit çekim yapılamaz, geri ödeme gerçekleştirilemez ya da kullanıcılar arasında fon transferine izin verilmez. Sadece kuruluş ile ödeme yapılmasına imkân verir.
2.2. Yarı — Açık Cüzdanlar
Kapalı cüzdanlardan farklı olarak yarı-açık cüzdanlar birden fazla kuruluşta ürün ve hizmete ulaşım imkanı sağlıyor. Ancak bunun için cüzdanın kuruluşlarla anlaşmalı olması gerekiyor. Bununla beraber kullanıcılar kendi banka hesaplarına ya da başka kullanıcılara fon transferi gerçekleştirebiliyor.
2.3. Açık Cüzdanlar
Açık cüzdanlar anlaşmalı olsun ya da olmasın herhangi bir kuruluşta ürün ve hizmete ulaşmak için kullanılabilir. Ödeme kolaylığına ek olarak kullanıcılar arasında para transferleri, ATM’den nakit çekim gibi hizmetler de yine aynı uygulama üzerinden gerçekleştirilebilir. Apple Pay, Google Pay, Samsung Pay ve PayPal açık cüzdan için en iyi örnekler olarak gösterilebilir.
3. Dijital Cüzdanlar güvenli mi?
Her yeni teknolojide olduğu gibi finansal teknolojilerin de hızla büyümesi, kullanıcılarının duymuş olduğu güven ile doğru orantılı. Dijital cüzdanların ise güvenlik konusunda testi geçtiğini ve oldukça başarılı olduğunu söyleyebiliriz. Peki dijital cüzdanların güvenlik sistemi nasıl çalışıyor?
Dijital cüzdanlar kullandığı tokenizasyon teknolojisi sayesinde hassas kart bilgilerini saklamaya ihtiyaç duymuyor. Tokenizasyon teknolojisi ile kart bilgileriniz bir “kripto anahtara”, yani bir “token”a dönüştürülüyor. Sadece size özel oluşturulmuş bu token içerisinde hiçbir şekilde finansal bilgileriniz bulunmuyor. Bu şifreleme sistemi sayesinde de kart bilgileri diğer kişiler tarafından ulaşılamaz hale geliyor. Finansal bilgileriniz bu sistem ile veri tabanlarında ya da kullanılan cihazlarda depolanmak zorunda kalmıyor.
Dijital cüzdanlara erişim de bir başka güvenlik konusu olarak karşımıza çıkıyor. Alışılagelmiş şifre/PIN koruma yöntemlerinin yanı sıra parmak izi, yüz tanıma, iki aşamalı doğrulama gibi çözümler dijital cüzdanların güvenlik sistemine katkı sağlıyor. Böylelikle mobil cihazınız başkaları tarafından ele geçirilmiş olsa dahi finansal bilgileriniz sıkı bir şekilde korunmuş oluyor. Böyle bir durumda ayrıca dijital cüzdanınızı kilitleyebileceğiniz ya da silebileceğiniz hizmetler de bulunuyor.
4. Dünyada ve Türkiye’de kullanım istatistikleri nelerdir?
5. Ne fayda sağlar?
Kuşkusuz, dijital cüzdanların sağlamış olduğu faydalar arasında en başta ödeme kolaylığı geliyor. Mağaza içinde NFC ile ya da online yapılan ödemelerde birçok aşamayı azaltıyor. Kart taşıma zorunluluğunun ortadan kalkması da bir başka avantaj olarak karşımıza çıkıyor. Kartların kaybolması, çalınması gibi istenmeyen durumların önüne geçiliyor.
Ödeme kolaylığının yanı sıra sunduğu ödeme yöntemi çeşitliliği ile kullanıcılara yeni bir kapı açıyor. Dijitalleşmenin sağlamış olduğu esnekliği kullanarak müşterilerin ihtiyaçlarına yönelik yeni hizmetler sunabiliyor.
Bu esneklik fon transferleri söz konusu olduğunda da karşımıza çıkıyor. Kullanıcılar arasında gerçekleştirilen fon transferleri de şu anda kullanılan yöntemlere kıyasla çok daha pürüzsüz ve hızlı şekilde ilerliyor.
Dijital cüzdan kullanımı için internet bağlantısının zorunlu olması ise tek negatif yönü olarak söylenebilir.
6. Türkiye’de ve Dünyada örnekleri nelerdir?
Türkiye’de Fups (Fups’a burada merhaba selamı çakıyoruz :) ), Papara ve BKM Ekspress gibi dijital cüzdan çözümleri karşımıza çıkıyor. Bu dijital cüzdanlarda para transferi, fatura ödemeleri, bağışlar, anlaşmalı mağazalarla online ödemeler gerçekleştirilebiliyor. Bunlara ek, BKM Ekspress farklı olarak anlaşmalı yerlerde yüz yüze ödeme kolaylığı da sunuyor. Bu ödeme işlemi NFC ile değil, kullanıcıya iletilen tek kullanımlık şifre ile yapılıyor. Dünya’da ise en önemli örnekleri Apple Pay, Samsung Pay, Google Pay ve PayPal olarak öne çıkıyor.
6.1. Dünyada Örnekleri
Apple Pay
Apple Pay ile iOS ve web üzerinden ödeme gerçekleştirilebiliyor. Uygulamaya erişim konusunda da passcode, Touch ID ya da Face ID gibi güvenlik önlemleri sunan Apple, yaklaşık 507 milyon kişi tarafından kullanılıyor. Apple Cash ile beraber kullanıcılar arasında para gönderim ve alım işlemlerine ek olarak, TransferWise ile beraber çalışarak yurtdışı para transferleri hizmeti de sağlıyor. Kredi ve banka kartlarının yanı sıra sadakat kartlarını da Apple Pay ile kullanma imkânı bulunuyor.
Google Pay
Google Pay Android, iOS işletim sistemlerinde ve online olarak kullanılabiliyor. Güvenlik konusunda PIN, şifre, parmak izi ya da retina okuyucu gibi farklı çözümler barındırıyor. Dünya çapında yaklaşık 150 milyon kullanıcısı bulunan Google Pay; kredi, banka kartları dışında sadakat ve hediye kartlarıyla da uyumlu çalışıyor. Yurtdışı para transferleri içinse Western Union ve Wise’ın hizmetlerini kullanıyor ancak şu an için belirli ülkelere bu hizmet sunuluyor. 2021’in sonuna kadar bu kısıtlamaları kaldırarak yaklaşık 200 ülke ile para transferi gerçekleştirmeyi hedefliyorlar.
Samsung Pay
İlk olarak 2015 yılında önce Güney Kore, ardından da ABD’de hizmet vermeye başlayarak dijital cüzdan yarışına katıldı. Samsung Pay, Samsung cihazlarda ve web üzerinde kullanılabiliyor. Diğer cüzdanlar gibi NFC desteklemesinin yanında aynı zamanda MST (Magnetic Secure Transmission) özelliğini de kullanıcılarına sunuyor. MST teknolojisi sayesinde akıllı cihazımız bir sinyal yayarak kredi ve banka kartımızı taklit etmiş oluyor. Böylelikle NFC özelliği olmayan ödeme terminallerinde dahi bu teknoloji ile ödeme gerçekleştirilebiliyor. Her ne kadar Samsung Pay bu özelliği kullanmayı zamanla bırakmayı hedeflese de, MST’nin NFC’ye kıyasla eski tip ödeme terminallerinde de geçerli olması şu an için avantajlı görünüyor. Samsung Pay Cash özelliği ile rehberinizdeki kişilerle para transferi de gerçekleştirilebiliyor.
WeChat Pay
Çin’de günlük yaşamın vazgeçilmezi olan WeChat Pay, kullanıcıların günlük yaşamda ihtiyacı olan neredeyse her ödeme türüne hizmet ediyor. Banka hesabı ya da kredi kartına bağlı olarak çalışabilen WeChat Pay ile para transferi de gerçekleştirilebiliyor. Çin, Hong Kong, Malezya ve Güney Afrika sınırları dahilinde de uluslararası transfer işlemleri yapılabiliyor. Diğer cüzdanlardan farklı olarak WeChat Pay ödemelerini NFC ile değil QR sistemi kullanarak gerçekleştiriyor. Toplamda 800 milyon aktif kullanıcısı bulunuyor.
PayPal
Geçmişten günümüze bildiğimiz dijital cüzdanlar arasında belki de en ünlüsü olan PayPal, para transferi konusunda getirdiği yeniliklerle ön plana çıkmıştır. 1998 yılında kurulan ve 2002 yılında büyümeye başlayan PayPal’ın şu an dünyada 400 milyona yakın kullanıcısı bulunuyor. 1.6 milyon internet sitesinde kullanılan PayPal ile günde toplamda 2.5 milyar dolar ödeme gerçekleştiriliyor. İnternet siteleri dışında iOS ve Android işletim sistemlerinde de kullanılabiliyor.
Amazon Payments
2007 yılında kurulan ve ana odağı online ödemeler olan Amazon Payments, bu alanda PayPal ile rekabete girmiş durumda. Kullanıcılar arasında para transferinde PayPal ile benzer bir yöntem izliyor ancak daha çok e-ticaret alanında hakimiyet hedefleniyor.
6.2. Türkiye’de Dijital Cüzdanlar
Türkiye’de birçok dijital cüzdan uygulaması para transferi, fatura ödemeleri ve bütçe yönetimi konularında benzer hizmetler sağlamaktadır. Bu hizmetlerle beraber farklılaşan birkaç cüzdan şu şekilde sıralanabilir:
BKM Ekspress
Para transferi, online ve mağazaiçi ödemeler için kullanılıyor. Diğer cüzdan uygulamalarından farklı olarak BKM Ekspress ile yüzyüze ödeme gerçekleştirilebiliyor. Uygulamadan gelen SMS’in kasaya iletilmesi ve sonrasında seçilen kredi kartın cihaz üzerinden seçilmesi ve onay verilmesi süreciyle işlem yapılıyor.
Fups
Ödeme sistemlerinden daha çok bütçe yönetimi konusunda yenilikler sunuyor. Birden fazla kullanıcının yönetebileceği tek hesap, masraf bölüştürme, kullanıcılar arası para transferi ve benzeri hizmetleri bünyesinde barındırıyor. Aynı zamanda abonelik işlemlerinin kontrolü ve ödemesi de yine uygulamalar üzerinden yapılabiliyor.
Papara
Fatura ödeme, abonelik işlemleri, para transferi ve bağış yapma özelliklerini bünyesinde bulunduran Papara aynı zamanda QR ile ödeme yapma ve ödeme alma hizmetini de sunuyor. Ancak bu ödeme işlemi yine iki Papara kullanıcısı arasında gerçekleştiriliyor, yakın zamanda SoftPOS hizmetinin de sunulması bekleniyor.
7. Dijital Cüzdanların geleceği nedir?
Dijital cüzdanların geleceği kullanıcıların beklentisine ve ihtiyaçlarına göre şekillenmeye devam edecek. Gelecek dönemlerde açık bankacılığın yaygınlaşması dijital cüzdanların gideceği yolun belirlenmesinde en önemli unsur olarak görünüyor. Kullanıcılar tek bir platform üzerinden finansal ürün ve hizmetlere ulaşmanın yanı sıra ödeme kolaylığını da yine bu uygulamalar üzerinden deneyimleyebilecekler. Kullanıcının bütçe kontrolü ve yönetimini tek bir noktadan yapmasına olanak sağlayacaktır.
Bu gelişim sürecinde ise güvenlik konusu her zaman gündemde kalmaya devam edecektir. Teknolojinin ilerlemesi hayatımızı kolaylaştırmakla kalmayıp güvenlik konusunda da temelleri güçlendirecek çözümler getireceğe benziyor.
Yeni Konularda Görüşmek Üzere…
Ozan Kırlı
Kübra Odabaş Taşlı
